Luyện thi đại học: Phân tích những điểm giống nhau và khác nhau của hai nhân
vật Việt và Chiến trong truyện ngắn “Những
đứa con trong gia đình" của Nguyễn Thi.
Mở Bài 1:
Là một nhà văn cầm súng đã ngã xuống giữa chiến trường như một chiến sĩ
thực sự, Nguyễn Thi đã để lại nhiều tác phẩm rất có giá trị, những tác phẩm mà
mỗi trang sách còn khét mùi đạn bom, cháy đỏ lửa căm thù quân xâm lược và xanh
ngời một niềm lạc quan chiến thắng. Tiêu biểu và xuất sắc nhất trong số đó là
truyện ngắn “Những đứa con trong gia đình”.
Đây là một truyện ngắn có nghệ thuật kể chuyện độc đáo, linh hoạt, hấp dẫn và một
tài năng khắc họa tính cách nhân vật đặc sắc. Qua việc phân tích những điểm giống
nhau và khác nhau của hai nhân vật chính Việt và Chiến, chúng ta có thể thấy rõ
điều đó.
Mở Bài 2:
Nguyễn Thi là một trong những gương
mặt tiêu biểu nhất của các nhà văn Nam Bộ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Ông
đã hy sinh như một chiến sĩ cầm súng trong cuộc tổng tiến công Mậu Thân (1968)
và đã để lại nhiều tác phẩm rất có giá trị. Nổi bật nhất trong số đó là truyện
“Những đứa con trong gia đình”. Bằng
nghệ thuật kể chuyện độc đáo, linh hoạt, hấp dẫn và tài năng khắc họa nhân vật
đặc sắc, Nguyễn Thi đã tạc nên được bức chân dung lớn của người dân Nam Bộ
trong cuộc kháng chiến oanh liệt. Điển hình nhất trong số đó là Việt và Chiến,
hai nhân vật rất chân thực, giàu cá tính gây ấn tượng khó quên cho người đọc.
Mở
Bài 3:
“Những
đứa con trong gia đình” là một trong những thiên truyện ngắn xuất sắc và
tiêu biểu nhất của Nguyễn Thi, một nhà văn chiễn sĩ đã ngã xuống trong cuộc tổng
tiến công tết Mậu Thân (1968). Thành công độc đáo của truyện là ở nghệ thuật kể
chuyện biến hoá, linh hoạt; ở nghệ thuật khắc họa tính cách nhân vật hấp dẫn, đặc
biệt là tính cách người nông dân Nam Bộ. Điển hình nhất trong số đó là Việt và
Chiến, hai nhân vật rất chân thực, giàu cá tinh để lại những ấn tượng khó quên
trong lòng người đọc.
Mở
Bài 4:
Hy sinh với tư cách là nhà văn chiến
sĩ trong cuộc tổng tiến công Mậu Thân (1968), Nguyễn Thi đã để lại nhiều tác phẩm
có giá rị. Qua những tác phẩm này, Nguyễn Thi đã dựng lên được gương mặt đẹp đẽ
của những người dân Nam Bộ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ - những con người
gan góc, kiên cường dường như sinh ra để cầm súng giết giặc. Trong những con
người đó có gương mặt đáng yêu của lớp thanh niên trẻ phơi phới lên đường đi
đánh giặc như trẩy hội mùa xuân, mà Việt và Chiến (Những đứa con trong gia đình) là hai hình ảnh tiêu biểu để lại
trong lòng người đọc những ấn tượng sâu đậm nhất.
A. GIỐNG NHAU
Là hai chị em ruột cùng được nuôi dưỡng
trong một gia đình cách mạng có cuốn sổ truyền thống gia đình mà mỗi trang được
ghi lại bằng máu và nước mắt, Việt và Chiến cùng mang một mối thù không đội
trời chung với giặc đã tàn sát cha mẹ, ông bà mình một cách dã man. Hai chị
em Việt và Chiến có nhiều nét giống nhau về bản chất: giàu tình nghĩa
yêu nước, căm thù giặc ngùn ngụt, kiên cường, gan góc, thuỷ chung, say mê chiến
đấu và tự hào về truyền thống cách mạng gia đình, nghĩa là họ mang đậm cái “chất Út Tịch” trong tâm hồn.
1. Trước hết, Việt và Chiến rất thương cha,
thương mẹ, căm thù giặc sâu sắc và cùng có một ước nguyện là được cầm súng đánh
giặc để trả thù cho ba má.
- Tình cảm này được thể hiện một
cách sâu sắc và cảm động đến rơi nước mắt qua chi tiết chị em giành nhau ghi
tên tòng quân và nhất là chi tiết sáng hôm sau, trước khi lên đường nhập ngũ,
cùng khiêng bàn thờ má sang gửi bên nhà chú Năm “Nào, đưa má sang ở tạm bên nhà chú Năm, chúng con đi đánh giặc trả thù
cho ba má đến chừng nào nước nhà được độc lập, con lại đưa má về. Việt khiêng
trước. Chị Chiến khiêng lịch bịch phía sau. Nghe thấy chân chị, Việt thấy
thương chị lạ. Lần đầu tiên Việt mới thấy rõ lòng mình như thế. Còn mối thù thằng
Mỹ thì có thể sờ thấy được, vì nó đang đè nặng ở trên vai”. Đoạn văn thật đầy
xúc động, khiến người đọc cảm thấy rất rõ mối thù giặc, tình mẹ con đã trở
thành một khối lượng vật chất cụ thể trên vai hai chị em. Qua đây, nó làm nổi
bật ý nghĩa thiêng liêng của cuộc kháng chiến chống Mỹ. Đó là một cuộc kháng
chiến “Lấy đại nghĩa để thắng hung tàn”…
Và lên đường đánh Mỹ là lên đường vì đạo lý: trả thù nhà, đền nợ nước. Đúng như
nhà thơ Tố Hữu đã viết trong bài “Lá thư
Bến Tre”:
“Người chết đi cùng người sống đây
Tử
sinh một dạ, trả thù này
(Thơ
Tố Hữu – Trang 349)
2. Chính điều ấy đã biến hai chị em thành những
chiến sĩ dũng cảm gan góc và họ đều đã từng lập được nhiều chiến công.
- Là tiểu đội trưởng của bộ đội nữ địa
phương Bến Tre, Chiến đã bắn chìm tàu chiến Mỹ trên sông Định Thuỷ, còn Việt
thì đã phá được một xe tăng địch trong trận đánh giáp lá cà.
- Cha mẹ là dũng sĩ nên họ sinh ra
dường như là để cầm súng đánh giặc và họ xứng đáng với truyền thống cách mạng vẻ
vang của gia đình. Ngay việc hai chị em tranh giành nhau ghi tên tòng quân và
cuộc đối thoại của họ trong đêm trước lúc lên đường cũng báo trước những chiến
công đó:
- “Chú Năm nói mày với tao kỳ này là ra chân trời, mặt biển, xa nhà thì
ráng học chúng bọn, thù cha mẹ chưa trả mà bỏ về là chú chặt đầu.
- Chị
có bị chặt đầu thì chớ, chừng nào tôi mới bị.
- Tao
đã thưa với chú Năm rồi. Đã làm thân con gái ra đi thì tao chỉ có một câu: Nếu
giặc còn thì tao mất, vậy à!”.
Còn Việt sau này tuy bị thương nặng,
hai mắt không nhìn thấy gì, “hai tay,
vai, đầu, chân đang đau điếng và rỏ máu”, người sắp lả đi vì đói khát, Việt
vẫn trong tư thế đường hoàng chững chạc của người chiến sĩ kiên cường, sẵn sàng
tiêu diệt giặc: “Tao sẽ chờ mày… Cả khu rừng
này còn có mình tao. Mày có bắn tao thì tao cũng bắn được mày… Mày chỉ giỏi giết gia đình tao, còn đối với
tao thì mày là thằng chạy”.
3. Tuy nhiên họ còn rất trẻ: Khi ghi
tên tòng quân, chị mới 18, em mới 17. Vì thế, cả hai vẫn còn tính ngây thơ
trẻ con. Mặc dù rất thương yêu nhau nhưng hay giành nhau: giành phần bắt ếch
ít hay nhiều, giành nhau thành tích bắn tàu chiến Mỹ và giành nhau cả khi ghi
tên tòng quân.
Những nét chung trên đây khiến cho họ
trở thành những con người rất tiêu biểu cho thế hệ trẻ miền Nam trong những
ngày kháng chiến chống Mỹ ác liệt, gian khổ mà hào hùng; đồng thời cũng là những
đứa con rất mực thuỷ chung với truyền thống cách mạng của gia đình.
B. KHÁC NHAU
- Tuy nhiên, chỗ đặc sắc và tài năng
của Nguyễn Thi trong nghệ thuật khắc họa hình tượng nhân vật là nhân vật của
ông rất chân thực: mỗi người có một gương mặt riêng, một cá tính khác
nhau rất sinh động. Và sự khác nhau ấy, xét đến cùng là do một người thì con
gái, còn một người thì con trai; một người là chị, một người là
em.
1. Là con gái nên Chiến có cái gan góc kiên
nhẫn riêng của phụ nữ. Việt có thể dũng cảm trong chiến đấu nhưng không
thể có được cái gan kiên trì ngồi đánh vần cuốn sổ gia đình của chú Năm như Chiến
“có lúc Việt còn bỏ về nhà ăn cơm nhưng
chị Chiến cứ ngồi một góc ván, lông mày cau lại, đánh vần hoài. Chị đọc tiếng đặng
tiếng mất chữ mẹ đẻ chữ con, từ trưa tới chiều, bỏ ăn, quên cả trời chạng vạng”.
- Việt thì tỏ ra là một cậu con trai
đồng quê, tính tình hiếu động suốt ngày lang thang bắn chim, câu cá, bắt
ếch, lúc nào cũng có cái ná thun dắt trong người, kể cả khi đi bộ đội.
2. Là chị nên tuy chưa hết tính trẻ con, có
lúc tranh hơn với em nhưng cuối cùng Chiến cũng đã nhường em. Ở nhà,
Chiến nhường Việt phần bắt ếch nhiều hơn, sau này đi đánh giặc, vết đạn bắn thằng
Mỹ trên sông Định Thuỷ chị cũng nhường cho em, duy nhất có một lần Chiến không
nhường. Đó là cái đêm ghi tên tòng quân.
-“ Đề nghị mấy anh xét cho. Nó là em tôi mà cái gì nó cũng giành…
- Đến
Tết này nó mới được 18 anh ạ! Em nói để em đi trước, nó ở nhà thủng thẳng để
chú Năm em thu xếp rồi hãy đi mà nó không chịu”.
Ở đây, lẫn với tính trẻ con và niếm
khát khao say mê đánh giặc, có tấm lòng thương em của người chị giàu lòng vị
tha: chưa muốn em sớm phải chịu đựng cảnh đạn bom nguy hiểm.
- Trong khi đó, Việt là cậu con trai
mới lớn nên tính tình hiếu thắng, vả lại là em thì cần gì phải nhường nhịn ai.
3. Chiến là một cô gái đảm đang tháo vát “sớm
biết lo, biết nghĩ”, lại thêm cha mẹ mất cả nên có tư thế chững chạc của một người chị lớn làm chủ gia đình và có cái gì
đó tỏ ra “khôn ngoan già dặn trước tuổi”.
Không phải ngẫu nhiên mà trong cái đêm trước khi lên đường nhập ngũ, Việt thấy
chị nói năng rành rọt đâu ra đấy giống y mẹ ngày xưa. Bởi vì đây là giờ phút
Chiến phải đứng ra thu xếp việc nhà, việc cửa chu đáo trước lúc cùng em ra trận
đánh giặc. Thật xúc động và cảm phục biết bao đối với người con gái quá trẻ ấy
trong giây phút chuẩn bị nhập ngũ, vẫn bình tĩnh và biết lo toan chu tất từ việc
lớn đến việc nhỏ: từ việc giỗ má đến việc gửi bàn thờ. Người đọc chúng ta ai
cũng có tâm trạng như chú Năm lúc ấy và đã phải thốt lên “Khôn! Việc nhà nó thu được gọn thì việc nước nó mở được rộng. Gọn bề
gia thất đặng bề nước non”. Trong đau thương gian khổ, con người ta đã lớn
lên và đẹp như vậy đấy!.
- Là con trai, lại là em quen được
chiều chuộng nên mọi việc Việt đều “ỷ lại
cho chị”, phó mặc tất cả cho chị. Nghe chị bàn việc gia đình một cách trang
nghiêm, Việt vẫn vô tư “lăn kềnh ra ván
cười khì khì” và cứ ầm ừ cho qua, vừa nghe vừa “chụp một con đom đóm úp trong lòng bàn tay rồi ngủ quên lúc nào không
biết”. Chỉ kém chị một tuổi mà Việt “trẻ
con hơn nhiều”. Đi bộ đội vẫn dắt theo cái ná thun trong người. Yêu quý chị
mà cứ cố giữ kín vì chỉ sợ mất chị, đánh giặc không sợ chết nhưng lại sợ ma,
khi gặp lại đồng đội thì vừa khóc lại vừa cười “giống hệt như thằng út ở nhà, khóc đó rồi cười đó”. Cái chất trẻ
thơ, trẻ con ấy khiến cho hình tượng Việt có nét sống động riêng, khó lẫn, đem
lại cho câu chuyện một niềm lạc quan, yêu đời trong những ngày đánh giặc gian
khổ và ác liệt.
Ngoài ra, ta thấy ở nhân vật Chiến
còn có một cái gì đó rất khó diễn tả- nó
là cái chất trẻ trung và duyên dáng của một cô thiếu mữ mới lớn lên: bắt đầu thích soi gương, đi đánh giặc
vẫn có cái gương giấu trong túi. Chi tiết này được người em nhớ lại khi bị
thương giữa rừng. Chỉ một chi tiết nhỏ lướt qua vậy thôi mà Nguyễn đình Thi đã
góp phần hoàn chỉnh được chân dung nhân vật. Bút pháp xây dựng nhân vật của tác
giả quả thật rất tinh tế.
Kết
Luận 1:
Tóm lại Việt và Chiến là hai chị em
có những phẩm chất giống nhau nhưng đồng thời lại là hai gương mặt, hai cá tính
khác nhau, mỗi người một vẻ và tất cả đều đáng yêu, đáng mến. Nguyễn Thi đã xây
dựng hai nhân vật này thành những gương mặt tiêu biểu cho “Những đứa con trong gia đình” và thế hệ trẻ miền Nam
Kết Luận 2:
Tóm lại, với Việt và Chiến, Nguyễn
Thi đã xây dựng được hai nhân vật sống động, đặc sắc, thú vị. Qua họ, tác giả
đã phần nào phản ánh được cuộc chiến đấu anh hùng của người dân miền Nam
Đăng nhận xét